هدایت تحصیلی چیست و چگونه به دانش آموزان کمک می کند؟

هدایت تحصیلی به دانش‌آ‌موزان کمک می‌کند تا تصمیمات درست را در رابطه با تحصیلات، آموزش و برنامه درسی اتخاذ کنند. این موضوع به توسعه همه جانبه دانش‌آموز کمک می‌کند. در واقع هدایت تحصیلی فرآیندی برای کمک به دانش‌آموز برای رسیدن به رشد بهینه آموزشی است و به پرسش‌های زیر پاسخ می‌دهد.

چه رشته‌هایی برای دانش‌آموز مناسب‌تر هستند؟
چه نوع تحصیلاتی برای آشکار کردن توانای ذاتی و توسعه ظرفیت‌های او مناسب است؟
هدف دانش‌آموز از یادگیری و مطالعه چیست؟

در این مطلب ضمن ارائه تعریف‌های هدایت تحصیلی، عوامل موثر بر آن را مطرح کرده‌ایم.

هدایت تحصیلی چیست

هدایت تحصیلی فرآیندی است که بر تحصیلات و رشته انتخابی دانش‌آموز با توجه به ظرفیت‌ها واستعدادهایش تمرکز دارد. این مفهوم از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه 5 تعریف اصلی هدایت تحصیلی را آورده‌ایم.

براساس تعریف Myers هدایت تحصیلی فرآیندی است که به ایجاد محیط مطلوب برای پیشرفت یا آموزش دانش‌آموز می‌پردازد و به استعدادها و نقاط قوت دانش‌آموز از یک سو و فرصت‌ها و الزامات مختلف از سوی دیگر مربوط می‌شود.
براساس تعریف Brewer هدایت تحصیلی تلاشی آگاهانه برای کمک به رشد فکری فرد است.
در تعریف Ruth Stranger چنین بیان می‌شود که هدایت تحصیلی ابزاری برای کمک به فرد در راستای انتخاب برنامه مناسب و پیشرفت در آن است.
Dunsmoorand Miller هدایت تحصیلی را راهنمای آموزشی دانش‌آموز برای رسیدن به موفقیت در شغل می‌داند. این موضوع به سازگاری دانش‌آموز با مدرسه و تهیه و اجرای برنامه آموزشی متناسب با نیازهای آموزشی، توانایی‌ها و استعداد شغلی مربوط می‌شود.
Arthur Jones هدایت تحصیلی را دستیاری می‎داند که به دانش‌آموزان در انتخاب و سازگاری در رابطه با مدرسه، برنامه درسی و دوره‌ها کمک می‌کند.

اهداف هدایت تحصیلی

فعالیت‌هایی که در راستای هدایت تحصیلی صورت می‌گیرد، دستاوردهایی را برای دانش‌آموزان به دنبال دارد. این دستاوردها و اهداف را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

کمک به دانش‌آموزان برای سازگاری با محیط مدرسه، گروه همسالان و برنامه درسی
ارزیابی فردی دانش‌آموز توسط تست‌های استعدادیابی و روانشناسی و روش‌های غیرتستی
ارزیابی نیازهای فردی در هدایت تحصیلی
آماده‌سازی برنامه برای ارائه خدمات راهنمای و هدایت دانش‌آموزان باتوجه به نیاز آن‌ها
کمک به کودک برای شناخت هدف و عملکرد مدرسه و سیستم‌های آموزشی مختلف
ارائه اطلاعات دقیق در مورد شرایط تحصیل در هر سیستم آموزشی
کمک به کودک برای درک نقاط قوت خود
هدایت دانش‌آموز برای ایجاد عادات خوب در مطالعه
پشتیبانی دانش‌آموزان در انتخاب موضوعات متناسب با نیاز، استعداد و علاقه
راهنمایی کودکان و دانش‌آموزان برای بهره‌گیری سودمند از اوقات فراغت
کمک به کودک برای شرکت در فعالیت‌های خارج از کلاس درس که می‌تواند توانایی رهبری و سایر ارزش‌های اجتماعی او را شکوفا کند
هدایت فرد در ایجاد و توسعه روبط اجتماعی
اطلاع‌رسانی در مورد بورسیه تحصیلی، کمک هزینه تحصیل، وام و غیره که تاثیر مستقیمی در آینده تحصیلی دانش‌آموز خواهد داشت
نظارت بر دستاوردهای تحصیلی دانش‌آموز و کمک به معلمان در برخورد با دانش‌آموزان مختلف با دستاوردهای کم و زیاد
پشتیبانی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه برای مثال افراد تیزهوش، دیرآموز یا دارای معلولیت جسمی
کمک به والدین در برخورد با نیزهای فرزندان به خصوص نیازهای ویژه آن‌ها

اهمیت هدایت تحصیلی

امروزه خانواده بیش از پیش به دنبال خدمات هدایت تحصیلی برای فرزندان خود هستند. به طور خلاصه اهمیت و نیاز به هدایت تحصیلی را می‌توان در موارد زیر بیان کرد.

تفاوت های فردی

اگر تفاوت‌های فردی بین دانش‌آموزان وجود نداشت، هرگز خدمات هدایت تحصیلی فرصتی برای عرضه پیدا نمی‌کرد. به دلیل تفاوت افراد از نظر توانایی‌های فکری، علایق، انگیزه‌ها و آرزوها، خدمات هدایت تحصیلی برای برآوردن نیاز دانش‌آموزان و کودکان مورد نیاز است.

ضرورت بررسی رکود درسیستم آموزشی

در حال حاض سیستم آموزشی دچار رکود است. برخی دانش‌آموزان دروس خود را به خوبی یاد نمی‌گیرند، آن‌ها را با موفقیت نمی‌گذرانند و حتی ممکن است چند سال در یک کلاس باقی بمانند. آ‌ن‌ها در یادگیری و کسب برخی مهارت‌ها و دروس مشکل دارند. این موضوع که منجر به هدر رفتن منابع انسانی و ملی می‌شود را می‌توان از طریق برنامه هدایت تحصیلی بهبود داد.

نیاز به انتخاب صحیح آموزشی

همه سیستم‌های آموزشی بر دو فرض زیر استوار هستند.

هر دانش‌آموز باید برای شکوفایی حداکثری خود تلاش کند.
هر دانش‌آموز به عنوان عضو مفید، جایگاه خود را در جامعه پیدا کند.

این دو فرض حاکی از این است که فعالیت‌های جامعه و مدرسه باید براساس الگوی مشخصی باشد. دانش‌آموزان حین تحصیل اغلب با مشکل انتخاب مواجه می‌شوند. دوره‌‌های متنوعی وجود دارد که دانش‌آموزان باید از میان آن‌ها انتخاب کنند. انتخاب اشتباه ممکن است شغل و آینده آن‌ها را نابود کند. بنابراین باید با راهنمایی در خصوص اتخاذ تصمیم صحیح به آن‌ها کمک کرد تا در مورد دوره‌های آموزشی و تحصیلی، فعالیت‌های مشترک، روش‌های یادگیری، نحوه صحبت کردن، نوشتن و خواندن، کتاب‌ها و سایر متون برای مطالعه تصمیم بگیرند.

سازگاری با محیط آموزشی

سازگاری با مدرسه و محیط آموزشی برای رشد کودک الزامی است. کودک مستقیم از محیط خانه وارد فضای آموزشی رسمی می‌شود که برای او کاملا بدیع و عجیب است. او باید برای مواجه شدن با موقعیت آموزشی و رسمی سازگار شود. در مدرسه کودک باید بخواند، بنویسد، در فرآیند یادگیری مشارکت کند، تکالیف خود را انجام دهد و در کارهای تیمی شرکت کند. در این محیط نظم و وقت‌شناسی باید رعایت شود. همچنین دانش‌آموز باید برای آزمون‌ها و ارزیابی‌ها آماده شود. که این موارد چالش‌های زیادی را برای کودک به همراه دارد. از این رو به برنامه آموزشی مناسبی نیاز است.

تصمیم به ادامه تحصیل

در سیستم آموزشی کنونی دانش‌آموزان صرف نظر از استعداد تحصیلی خود، برای ادامه تحصیل به دانشگاه‌ها هجوم می‌آورند. بسیاری از آن‌ها به دلیل نداشتن اطلاعات کافی و مناسب در مورد سایر دوره‌ها و آموزش‌های حرفه‌ای به دانشگاه می‌روند. بنابراین افراد برای ورود به دانشگاه به خدمات هدایت تحصیلی نیاز دارند تا شایستگی‌های خود را در ابتدای امر ارزیابی کنند.

اهمیت تحصیل برای کودکان استثنایی

عموما در مدارس، معلم با درنظر گرفتن دانش‌آموز متوسط درس را جلو می‌برد. نتیجه این است که دانش‌آموزان تیزهوش، دیرآموز، ناشنوا و ناتون جسمی و ذهنی به خوبی از تدریس در کلاس بهره‌مند نمی‌شوند.

عوامل موثر در هدایت تحصیلی

عوامل متعددی در هدایت تحصیلی با رویکرد استعدادیابی کودکان وجود دارد. در ادامه این موارد را فهرست کرده‌ایم.

عوامل ساختاری و مدیریتی: ثبات مدیریت و تحصیلات عمومی رایگان
فناوری اطلاعات و ارتباطات: تسهیل دسترسی به اطلاعات و مشاوره آنلاین
عوامل خانوادگی و اجتماعی: مسئولیت‌پذیری والدین، سرمایه‌گذاری آموزشی مناسب، انتظارات معقول و گفتمان سازنده
استعدادیابی دانش‌آموزان: کشف استعدادها، ترویج و تسهیل استعدادیابی، علاق و توانمدی‌های دانش‌آموز

منابع

https://old.amu.ac.in/emp/studym/99999530.pdf

https://johnparankimalil.wordpress.com/2015/01/24/educational-guidance/

https://dhananjayparkar.wordpress.com/portfolio/importance-of-educational-guidance/

https://jedu.marvdasht.iau.ir/article_4115_cc77f62b59bbc02d312a599eb61c8e19.pdf?lang=en

وبلاگ

هدایت تحصیلی دانش آموزان