10 روش برای پرورش مهارت ارتباط موثر در کودکان
اردیبهشت 18, 1402 1402-02-23 10:3610 روش برای پرورش مهارت ارتباط موثر در کودکان
مهارتهای ارتباطی نه تنها در زندگی خصوصی افراد نقش پررنگی دارند، برای پیشرفت شغلی نیز ضروری هستند. مهارت ارتباط موثر مجموعه‌ای از فعالیت‌هاست که عملکرد کلی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و چیزی فراتر از تبادل اطلاعات است.
ارتباط موثر چیست؟
ارتباط موثر در واقع درک احساسات و اهداف پشت پیام‌هاست. در مهارت ارتباط موثر نه تنها باید بتوانید پیام خود را به وضوح منتقل کنید، بلکه با گوش دادن فعال باید منظور مخاطب را به طور کامل دریابید، به‌گونه‌ای که فرد احساس کند شنیده و درک می‌شود. در نگاه اول ارتباط موثر غریزی به نظر می‌رسد اما چنین نیست. برای مثال گاهی پیام خود را به خوبی منتقل نمی‌کنیم یا منظور دیگران را متوجه نمی‌شویم و درنتیجه سوءتفاهم یا تعارض به وجود می‌آید. به این ترتیب در روابط کاری، خانه، مدرسه یا با دوستان به مشکل می‌خوریم.
بسیاری از ما برای برقراری ارتباط واضح و موثر مستلزم یادگیری برخی مهارت‌ها هستیم. با بهبود مهارت ارتباط موثر ضمن برقراری ارتباط عمیقتر با دیگران، حس اعتماد و احترام بیشتری منتقل خواهیم کرد. همچنین یادگیری این مهارت‌ها باعث بهبود کار گروهی، توانایی حل مساله و سلامت اجتماعی و عاطفی می‌شود.
پرورش مهارت ارتباط موثر در کودکان
آیا هنگام برقراری ارتباط با فرزندتان متوجه خجالتی بودن، پرخاشگری، آشفتگی یا فشردن لب‌ها به‌هم شده‌اید؟ اگر چنین است باید بیشتر به مهارتهای ارتباطی او توجه کنید. ارتباط موثر جزو مهارتهای نرم به حساب می‌آید و جالب است بدانید تقاضا برای متخصصان با مهارتهای نرم در حال افزایش است. براساس مطالعات 93 درصد از استخدام‌کنندگان اظهار داشته‌اند که مهارتهای نرم به عنوان عنصری ضروری در استخدام افراد ایفای نقش می‌کنند. براساس گزارشات لینکدین، 92٪ از متخصصان استعدادیابی می‌گویند که مهارتهای نرم برای استخدام مهم‌تر از مهارتهای سخت هستند.
اما آیا مهارتهای نرم ذاتی هستند؟ برخی با مهارتهای نرم به دنیا می‌آیند و برخی باید آنها را یاد بگیرند. بسیاری از کودکان در بیان ایده‌های خود مشکل دارند و به دلیل ترس از قضاوت نمی‌توانند به خوبی صحبت کنند. چاره این مشکل از خانه و والدین شروع می‌شود. در ادامه 10 روش برای بهبود مهارت مهارتهای ارتباطی در کودکان را آورده‌ایم.
1- صحبت کردن، صحبت کردن و صحبت کردن
عنصر اولیه آموزش مهارت ارتباط موثر، شروع گفتگو است. فرزندان خود را تشویق کنید تا خود را ابراز کنند. از آنها بخواهید تجربیات خود در زمین بازی، با دوستان، در مدرسه و غیره را بیان کنند. موانع موجود در ارتباط آنها را برطرف کنید و هنگامی‌که کلمات یا عبارات مناسب را پیدا نمی‌کنند به آنها کمک کنید.
2- ایجاد محیطی دنج و راحت برای ارتباط
کودکان به محیطی مناسب برای برقراری ارتباط نیاز دارند. منطقه راحتی فرزندتان را پیدا کنید و برای این‌که به راحتی صحبت کند، از نصیحت و موعظه در طول مکالمه بپرهیزید. برای مثال برخی کودکان قبل از خواب و ورود به دنیای رویاها، بدون هیچ مانعی صحبت می‌کنند. برخی دیگر هنگام غذا خوردن یا وقتی در اتومبیل هستند، تمایل بیشتری به مکالمه دارند. سعی کنید فضایی برای همدلی با آنها ایجاد کنید.
3- شنونده‌ای همدل و دلسوز باشید
این‌که کودک احساس کند واقعا شنیده می‌شود، اهمیت بسیاری دارد. گوش دادن بخشی از مهارت ارتباط موثر است. وقتی فرزندتان داستانی را تعریف می‌کند، به خوبی به او گوش دهید و سوالات بعدی را بپرسید. به عنوان مثال، اگر مکالمه حول پروژه مدرسه می‌چرخد، ابتدا از او بخواهید برنامه‌های خود را برای تکمیل پروژه بگوید. از نظر دادن خودداری و زمانی پیشنهاد خود را مطرح کنید که او نیاز دارد.
4- زبان بدن
زبان بدن مناسب، حرکات بی‌نقص و حالت‌های صورت کنترل شده، بخشی از مهارت ارتباط موثر هستند. آموزش زبان بدن به کودکان دشواری‌های خود را دارد، اما می‌توان از موارد ساده شروع کرد. به آنها بگویید که هنگام صحبت کردن از مالیدن چشم، چرخاندن دست، ضربه زدن به پا یا بیرون آوردن زبان خود اجتناب کنند. برخی کودکان هنگام صحبت کردن، بی قرار هستند. وظیفه والدین است که به این موارد توجه کنند و در حین برقراری ارتباط به کودک کمک کنند تا از شر این عادت‌ها خلاص شود.
5- داستان‌سرایی تصویری
داستان‌سرایی تصویری روشی جذاب و سرگرم‌کننده برای یادگیری ارتباطات است. برای تمرین، تصاویری را به فرزندتان بدهید و از او بخواهید تا آنها را در یک توالی منطقی بچیند و از آن داستانی بسازد. او به صحبت در مورد تصاویر، رنگ و سایر جزئیات تشویق کنید.
6- خودداری از گفتگوهای احساسی
کنار گذاشتن احساسات حین گفتگو حتی برای بزرگسالان بسیار چالش‌برانگیز است. اما مهارت ارتباطی خوب مستلزم این است که بر احساسات خود کنترل داشته باشید. کودکان اغلب به مکالمه عاطفی کشیده می‌شوند. به عنوان مثال، صحبت در مورد دعوا با یک دوست یا حادثه‌ای در کلاس درس می‌تواند باعث ایجاد احساسات شود. پس به آنها بیاموزید که یک حادثه را بدون احساساتی شدن روایت کنند.
7-آموزش همدلی
وقتی به فرزندان خود مهارتهای ارتباطی را آموزش می‌دهید، سعی کنید حس همدلی و توجه به احساسات دیگران را در آنها تلقین کنید. کودکان باید بدانند که جهان، خارج از دیدگاه آنها نیز وجود دارد و باید آماده گوش دادن به صحبت‌های دیگران باشند. این مورد به آنها کمک می‌کند تا شنوندگان بهتری شوند و همچنین محترمانه صحبت کنند.
8- تشویق درون‌نگری
کودکان در مورد محیط بیرون بسیار کنجکاو هستند، اما به سختی به درون خود توجه می‌کنند. درون‌نگری به معنی تجزیه و تحلیل احساسات و افکار خود است. برای مثال اگر فرزند شما در مورد کسی بدرفتار یا از چیزی عصبانی است، او را تشویق کنید تا ببیند چه چیزی باعث تحریک احساساتش شده است. درک خود، عنصری مهم در ارتباط موثر و خوب صحبت کردن است.
9- آموزش واژگان محترمانه
شفاف بودن ویژگی بسیار خوبی است اما نه به قیمت از دست رفتن حیثیت دیگران. باید به کودکان بیاموزیم که احساسات خود را بدون توهین و گستاخی بیان کنند. خشم بزرگترین دشمن انسان است. این‌که کودکان گاهی احساس خشم کنند و در برخی موقعیت‌ها واکنش خشونت‌آمیز بروز دهند، طبیعی است. والدین باید جایگزین‌های محترمانه‌ای برای کلمات به‌خصوص برای چنین موقعیت‌هایی به کودکان یاد دهند و به آنها گوشزد کنند که عصبانیت اغلب اوضاع را بدتر می‌کند. برای مثال احمق خواندن یک فرد تاثیر بسیار نامطلوبی دارد و به جای آن می‌توانیم بگوییم من با شما موافق نیستم.
همچنین بعضی اصطلاحات فرهنگی برای برخی جوامع بار منفی دارند که ممکن است کودکان از آن بی‌اطلاع باشند. بنابراین وظیفه والدین است که فرزندان خود را از این اصطلاحات آگاه کنند. گاهی دایره واژگان محدود باعث می‌شود تا فرد نتواند منظور خود را دقیق منتقل کند. در این حالت نیت فرد خوب است اما کلماتی که استفاده می‌کند به اندازه کافی مناسب و ملایم نیستند. یاد دادن واژگان محترمانه در مهارتهای ارتباطی به فرزندان شما برتری می‌بخشد.
10- تشویق به نوشتن
نوشتن باعث شفافیت تفکر می‌شود. . فرزندان خود را تشویق کنید تا فعالیت‌ها و احساسات روزمره خود را بنویسند. این می‌تواند بسیار مثمرثمر باشد و به بیرون ریختن راحت احساسات آنها کمک کند. این تمرین، آنها را به بیان وادار می‌کند و کمک می‌کند تا قبل از این‌که برای برقراری ارتباط کلامی به کسی نزدیک شوند، اعتماد به نفس و آمادگی بیشتری داشته باشند.
تکنیک ها و اصول ارتباط موثر
ارتباط موثر مهارتی نیست که یک شبه ایجاد شود. این مهارت نیاز به پرورش در طول زمان دارد. در ادامه تمرین‌هایی برای پرورش مهارت ارتباط موثر را آورده‌ایم.
1- گوش دادن فعالانه
برای گوش دادن فعال باید موارد زیر را رعایت کنید:
• گوش دادن باید دو برابر صحبت کردن باشد.
• با تمام وجود گوش دهید.
• آگاهانه و با اشتیاق تمام به صحبت‌های طرف مقابل توجه کنید.
• صحبت طرف مقابل را قطع نکنید و در انتها برداشت خود را از صحبت‌های او بگویید.
“یکی از بزرگترین نیازهای هر فرد درک کردن و درک شدن است و بهترین روش برای درک کردن، گوش دادن است.” رالف نیکولاس
2- ارتباط غیرکلامی
ما اطلاعات را با استفاده از کلمات، حرکات و زبان بدن منتقل می‌کنیم، درضمن گوش دادن فعال شامل ارتباط غیرکلامی نیز می‌شود. گاهی اوقات ممکن است از پیام‌هایی که به صورت غیرکلامی ارسال می‌کنید بی‌اطلاع باشید. نمونه‌هایی از سیگنال‌های غیرکلامی شامل لحن صدا، تماس چشمی، حالات چهره، سکوت و حالت دست، بازو و پا است.
3- سوال پرسیدن
وقتی با کسی صحبت می‌کنید، پرسیدن نشان‌دهنده علاقه به صحبت‌های اوست. انواع مختلفی از سوالات وجود دارد که می‌توانید بپرسید و شامل موارد زیر می‌شود:
• سوالات باز: سوالاتی که با چه و چگونه شروع می‌شوند.
• سوالات بسته: سوالاتی که با آیا شروع می‌شوند.
• سوالات خاص: سوالاتی که با کی، کجا، چه کسی، کدام، چقدر، چند و چند وقت یکبار شروع می‌شوند.
4- مختصر و شفاف بودن
برای انتقال بهتر پیام خود، ساده، مختصر و واضح صحبت کنید.
5- شفاف‌سازی و جمع‌بندی
برای اطمینان از این‌که برداشت صحیحی از صحبت‌های طرف مقابل داشته‌ید، خلاصه‌ای از آن‌چه که شنیده‌اید را بازتاب دهید. این کار به طرف مقابل نشان می‌دهد که به صحبت‌های او توجه دارید و از سوءبرداشت‌ها جلوگیری می‌کند.
6- همدلی
همدلی توانایی درک دیگران و به اشتراک گذاشتن احساسات خود با آن‌هاست. همدلی با دیگران یکی از راه‌های برقراری ارتباط موثر است.
7- ارائه بازخورد
ارائه بازخود و دریافت آن در مهارت ارتباط موثر اهمیت زیادی دارد. قبل از ارائه بازخود در مورد روش صحیح آن مطالعه کنید. یکی از منابع مفید که می‌توانید در این زمینه مطالعه کنید چک لیست بازخورد تهیه شده توسط دکتر “برنه براون” (Brene Brown) است.
8- گسترش اعتماد و ارتباطات
اعتماد از نظر شما چیست؟ چگونه اعتماد دوستان، خانواده و همکاران خود را جلب می‌کنید؟ آیا اعتماد، روابط براساس صداقت و درستکاری است؟ همانطور که “رالف والدو امرسون” می‌گوید: “شکوه دوستی، نه دست دراز شده، نه لبخند مهربانانه و نه لذت همراهی است. دوستی الهامی معنوی است وقتی درمی‌یابید که دیگری به شما باور دارد و با دوستی خود به شما اعتماد می‌کند.”
